Dejstva u primorskom dijelu Kavkaskog fronta do kraja 1915

Operacije u priobalnom pravcu, koje su u početku imale karakter graničnih okršaja, ubrzo su poprimile prijeteći karakter za Batum

Do novembra su Turci grupisali snage u rejon Khope.16.novembra 1914 krenuli su u ofanzivu prema granici u nekoliko grupa. Od tih je desna napala kod Artvina, a ostale tri kretale su se preko granice u tri paralelne klisure, prjeteći da će zauzeti komunikaciju Artvin-Borčka-Maradidi i zaobići Batum. Komandant tvrđave Batum je na to angažovao sve raspoložive snage, koje su paralizirale kretanje turskih grupa, ali su noću napadnuti od pobunjenih Adžara sa leđa i bokova, pa su se Rusi povukli u neredu i panici.

Komanda je strahujući za Batum, povukla sve raspoložive snage od Artvina do Limana i koncentrisala jih u tvrđavi Mihajlovski. Turcima je tako omogućeno da zauzmu Artvin, Borčku, a na obalnom frontu Liman, Makrial, Sarp i Goše. Tako je od 16 do 18 novembra, izgubljeno čitavo primorsko područje. Koje je predstavljalo mostobran od tvrđave do garnice.

Da bi se neprijatelj izbacijo iz zauzetih područja, nakon pojačanja garnizona tvrđave pojačanjima, poduzimane su brojne operacije, tokom kojih su brodovi batumijskog odreda podržavali ofenzivu granatiranjem neprijateljskih položaja, prevozom manjih odreda izviđača i napadom na brodobe u Hopi.

Nedosljednost u akcijama različitih odreda, primorala je kavkasku komandu, nakon dvostruke zamjene komandanta tvrđave, da ojača snage garnizona i izda kategoričko naređenje novom komandantu generalu Ljahovu, da se Turci potisnu iz zaposednute regije i da se dejstva prenesu na tursku teritoriju.

Zs ofanzivu duž obale, bila je potrebna podrška flote, tako da brodovi batumijskog odreda, koga su činili pre svega naoružani trgovački brodovi, koji su mogli pružiti podršku u blizini tvrđave, nisu bili pogodni za sadejstvo u izvođenju sistematskih ofenzivnih operacija u obalskom pravcu.

Kao odgovor na ove zahtjeve pomorska komanda je periodično slala razarače da obiđu obalu Lazistana. Stoga je šef batumujskog odreda morao pribjeći improvizacijama , naoružavanjem transportnih brodova i brodova koji su se nalazili u Batumu u vrijeme objave rata. Od toga samo transportni brod Bug, parobrod Princip, čamci pilotske službe i minopolagač Dykhtau su bili naoružani artiljerijom i na njih su postavljene haubice uklonjene sa obale, za izvođenje vatre na neprijateljske položaje, zatvorene za direktnu vatru, obalnim uzvišenjima.

Odbrana prolaza je ojačana postavljanjem mina ispred Batuma i Potija. Njih je 14 novembra položio minski polagač Dykhtau. Komandant odreda je tražio od flote slanje najmanje dva-tri razarača.

Uzimajući u obzir poteškoće, komandant flote je odredu dodijeio razarač Žarki, uz obećanje da će mu se kasnije pridružiti još 1-2 razarača. Prisustvo razarača je bistveno popravilo stanje, omogučilo je široko osmatranje obale, mogao je brzo izvršavati zadatke i imali su sposobnosti plovidbe koja je nedostajala transportnim brodovima.

Već u u prvim danima ofanzive u području kordona(granične straže) Sarp, Žarki je pružao podršku jedinicama desnog boka.

Akcije u u vidu okršaja su se odvijale isključivo uz obalu, a Turci su se pokušali zadržavati na valovitom terenu uz pomoć neregularnih adžardskih ustanika. Dolaskom pojačanja turkestanskih trupa, ofanziva je potpuno eliminirala pretnju Batumu.

U vremenu 1914 i 1915, veći dio vremena je korišteno za ofanzivna dejstva, a Žarki je svakodnevno izlazio da granatira neprijateljske položaje(naoružanje 2x 75mm).Odsustvo brdske artiljerije je uticalo na napredovanje u ovim područjima, jer se neprijatelj krio u pregibima terena. Ovdje je od velike pomoći bila vatra iz havbica sa minopolagača Dykhtau, koja je prilagođena ovakvom terenu, zbog ubacne putanje zrna. Zbog primitivnog nišanjenja u uslovima stalnog gađanja , rezultati nisu bili briljantni, ali je haubička vatra ostavila snažan utisak na Turke.

Aktivnosti batumijskog odreda, bile su očit razlog za uspješno napredovanje Rusa duž obale. Nesmetano pojavljivanje ruskih brodova, koji su davali odlučuju prednost u ofanzivi, izazvalo je želju kod Turaka da se suprostave sa mora krstaricama.

6.decembra , ubrco nakon dolaska drugog razarača Živoi u Batum, osmatračnice su ugledale neprijateljski brod koji je plovio prema Batumu. Žarki je neprijatelja identifikovao kao Breslau, koji se nije približavao Batumu držeći se dalje od tvrđavskih topova 254 mm, već je krenuo prema Limanu koji su dan ranije zauzele ruske trupe.

Odred koji je zauzeo Liman i koji se nalazio otvoreno do mora, dobivši obavjest o pojavi Breslaua, povukao se u jednu od dolina na stare položaje. Napušteni Liman su odmah zauzeli Turci i tako pali pod vatru Breslaua. Breslau je energično pucao na Liman i prisilio Turke da se povuku. Ovo je bila greška koja je Turke skupo koštala. Ali bez obzira na sve dolazak krstarice je oživio aktivnosti Turaka u primorskom pravcu, a takođe je uticao na jačanje lokalne kabotaže, koja je imala zadatak da iz Trapezonda dovede pojačanja i opskrbu na front.

To je i te kako primano sa nervozom u ruskoj kopnenoj komandi koja je inzistirala da se uvede trajna blokada u tom regionu. Obzirom na stanje puteva to bi značilo prekid snabdjevanje turskih trupa na tom djelu ratišta.

Dolaskom razarača, čiji je broj naknadno povećan na četiri, služba blokade je poprimila redovni karakter, a aktivnost turske kabotaže svedena je na minimum.

Ovdje se jasno pokazao puni značaj ratnih brodova za obalne operacije. Dodeljeni razarači, istovremeno sa sistematskim obilaskom obale, obavljali su širok spektar zadataka, vršeći izviđanje, granatiranje fronta i pozadine neprijatelja, pokrivanje desanta manjih grupa izviđača, podržavanje ofanzive itd. Na vrijeme, za izvođenje pojedinačnih operacija ozbiljnijeg značaja, flota je dodijelila dodatne razarače iz reda onih koji su vršili blokadu okruga uglja.

Krajem 1915 Primorski odred je otjerao Turke sa graničnog pojasa i zauzeo cijelo područje do Hope. Međutim za nastavak ofanzive morao je čekati na paralelno napredovanje na drugim paralelnim bojištima radi zaštite boka.

To je odredilo i njegov trenutni zadatak-zadržavanje sadašnjeg položaja, sa glavnim ciljem sprečavanja ponovnog napada na Batum.